Categorieën
Uncategorized

Lichaam en cultuur

Mensbeelden zijn in het westerse denken vrijwel altijd lichaamloos, zowel in de wetenschap als in de filosofie. Menselijkheid werd lange tijd slechts beschouwd vanuit de geest, het lichaam zag men als een belemmering voor menselijke ontplooiing.

Ons onderwijs is hier nog steeds door bepaald; dat stimuleert met name het cognitieve.

Het kleine kind heeft een grote behoefte aan geborgenheid en veiligheid, toch de meesten van ons stuiten vroeg of laat op gebrek aan koestering. In het nest waarin we opgroeien ondergaan we overweldigende emoties als onrecht of veroordeling door hen die ons dierbaar zijn. Wij leren te voldoen aan de verwachtingen van onze omgeving en passen ons aan. Wij leren voornamelijk verstandelijk en metend aanwezig te zijn. Van ons lichaam en onze diepste gevoelens nemen we afstand. Zo verliezen we de taal van het lichaam. De zintuiglijkheid en affectiviteit, subtiele vormen van lichamelijke of zinnelijke waarneming vervliegen uit onze belevingswereld.

Dan verliezen we de verbinding met onszelf, ons innerlijk gevoelsleven en het vermogen tot authentieke expressie. Maar ook verliezen we de verbinding met de ander en de ons omringende wereld. Want wanneer het lichaam met als zijn zintuigen niet meer openstaat, zijn we gesloten voor het vitale leven dat ons grondt.

Want alle menselijke kennis is lichamelijk. Er is geen denken mogelijk zonder lichaam. Ons lichaam neemt ruimte in, dat is de leefruimte die bij geboorte gegeven is. Tegelijk bevindt ons lichaam zich in een ruimte. Dat heeft gevolgen voor de wijze waarop wij waarnemen en hoe wij denken over onszelf en de werkelijkheid waarin we ons bevinden.

Alle menselijke ervaringen, van gevoelens tot muziek, van gedachten tot wiskundige formules zijn ruimtelijke ervaringen, omdat ze vanuit het lichaam komen en omdat het lichaam ruimtelijk is.

Het lichaam doet ons de wereld waarnemen en op elke indruk die het krijgt, antwoordt ons lichaam met een uitdrukking of onderdrukking. Zo bestaat een voortdurende wisselwerking tussen de wereld en het lichaam: het drukt onze houding of stemming in de wereld uit. Onze gedachtes krijgen uitdrukking in taal, onze intenties in stemmingen en gebaren en onze gevoelens in emoties en bewegingen. Gedachte, intentie en gevoel zijn alleen kunstmatig uit elkaar te houden.